Một số trao đổi về Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục:
Quảng trường là một không gian công cộng (KGCC) có nguồn gốc từ Châu Âu, khởi đầu từ Hi Lạp-La Mã. Quảng trường có nhiều loại, đơn chức năng và đa chức năng, có nhiều hình thái kiến trúc khác nhau.
Khi người Pháp xâm chiếm và khai thác thuộc địa ở Đông Nam Á nói chung và ở Việt Nam nói riêng, Quảng trường đã được hình thành và đóng vai trò quan trọng trong hoạt động công cộng của xã hội. Hà Nội có một số quảng trường chính trị văn hoá xã hội, có quy mô khá lớn, đó là quảng trường Ba Đình, Quảng trường Cách mạng tháng 8, Quảng trường Nhà hát lớn, Quảng trường Nhà thờ lớn, Quảng trường Nhà ga. Đặc biệt có Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, là một quảng trường lịch sử vơi không gian mở ra Hồ Hoàn Kiếm thơ mộng.
Sự khác biệt của quảng trường ở Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng so với quảng trường Châu Âu nằm ở hai khía cạnh: Một là về quy mô là không quá lớn tạo cảm giác thân mật. Hai là phù hợp với điều kiện khi hậu nắng nóng, nên có nhiều cây xanh, ghế ngồi, linh hoạt và đa chức năng.
Quảng trường ĐKNT nằm ở ven hồ Hoàn Kiếm, cho dù đã dỡ bỏ toà nhà Hàm Cá Mập tạo điều kiện nới rộng không gian quảng trường, tuy nhiên nó vẫn là KGCC không quá quy mô trong tổng thể không gian khu vực này. Đúng như GS. Hoàng Đạo Kính đã nói: “Hà Nội không vĩ đại bởi sự hoành tráng, mà nó đẹp bởi sự khiêm nhường và thân thiện”!
Chính vì vậy, quảng trường ĐKNT được mềm hoá bởi cây xanh và trang thiết bị cảnh quan, chúng được tạo từ các mô-đun thống nhất hoá, có thể lắp đặt linh hoạt theo các kịch bản khác nhau, đa dạng – đa chức năng.
Về phân khu chức năng: Khu vực trung tâm bao quanh Đài phun ước và Màn hình Led là nơi tổ chức các sự kiện. Sân khấu dựng bên cạnh Đài phun nước đón hướng nhìn từ trục đường Đinh Tiên Hoàng. Màn hình Led đón hướng nhìn từ trục Hàng Đào, Hàng Gai. Dọc phố Đinh Tiên Hoàng trở thành KGCC dạng tuyến với chức năng không gian đi bộ, vui chơi, tiếp xúc với một bên là dãy cửa hàng và một bên là nhìn ra Hồ.
Về tổ chức giao thông: Nhờ dỡ bỏ toà nhà Hàm Cá mập, phố Đinh Liệt đã được mở thông ra quảng trường, đồng thời có 2 đoạn đường vuốt cong mềm mại ở phía Bắc (vòng qua đài phun nước) và ở phía Nam từ phố Hồ Hoàn Kiếm.
Quảng trường được quy hoạch mở rộng và kéo dài trên tuyến phố Đinh Tiên Hoàng. Hình thành 2 tuyến giao thông ven hồ Hoàn Kiếm, một quay về phố cổ qua Hàng Gai, Hàng Đào, một tuyến qua Lý Thái Tổ tới Hàng Trống, chạy bao quanh Hồ. Ranh giới giữa tuyến giao thông và quảng trường là các bồn hoa đúc composite sợi thủy tinh. Vào ngày cuối tuần, các tuyến giao thông cũng trở thành đi bộ, thì các bồn hoa trở thành một tuyến hoa với các ghế ngồi được sắp xép lại cho phù hợp.
Thiết kế đô thị và tổ chức cảnh quan:Khu vực trung tâm quảng trường có 2 điểm nhấn: Một là đài phun nước; Hai là màn hình Led mới dựng vào vị trí toà nhà Hàm Cá mập. Nơi đây tổ chức các sự kiện với sân khấu được dựng ở khu vực Đài phun nước.
Quảng trường không phải là Không gian giao thông. Vì vậy vào ban ngày, nhất là những hôm nắng nóng cũng khá vắng lặng. Đó là chuyện bình thường. Nhưng vào Chủ nhật, ngày lễ, và đặc biệt buổi tối thì rất đông và náo nhiệt. Mọi người đang được dạo chơi an toàn và thoải mái trong một KG mở, có thể ngồi ngắm Hồ Gươm hoặc cùng bạn bè chụp hình luu niệm. Đó là một sự thiếu vắng trước đây mà đã có trong ngày hôm nay.
Với thời gian và điều kiện thi công gấp gáp kịp chào mừng ngày Quốc Khánh 2/9, hiện tại phương án quảng trường với màn hình led đã cơ bản được hoàn thành. Thời gian tiếp theo, sau khi trạm điện phía dưới màn hình led được di dời sẽ là cơ hội để các nghệ sĩ đóng góp hình thành nên không gian trang trí nghệ thuật tạo dấu ấn đặc sắc cho quảng trường. Đồng thời công tác chỉnh trang mặt nền, bổ sung các tiện ích đô thị, thiết kế chiếu sáng cũng được nghiên cứu và triển khai.
Việc nâng cấp cải tạo KG cần tiến hành từng bước tùy theo kinh phí và điều tra XHH. Khu vực màn Led cần chỉnh sửa lại phần đế khi dỡ bỏ tủ điện. Một khối kiến trúc Parametric hiện đại được dựng lên sẽ tạo nên một không gian đương đại cho giới trẻ. Bề mặt quảng trường sau này sẽ được thay bằng ốp đá, lúc đó mọi người sẽ thấy tuyệt vời…
Một số nghiên cứu trong quá trình đề xuất phương án thiết kế:
Khu vực màn Led sẽ được điều chỉnh phần đế (dỡ bỏ 04 khối bọc tủ điện). Dự kiến đề xuất khối kiến trúc Parametric hiện đại dựng lên sẽ tạo nên một không gian đương đại cho giới trẻ.
Ban biên tập: Viện Quy hoạch và Kiến trúc Đô thị
